نشانه ـ معناشناسی ساختار روایی داستان «و ما تشاؤون» بر اساس نظریه گریماس

گریماس، معناشناس فرانسوی، کوشیده است الگویی منسجم جهت مطالعه روایت ارائه نماید. بر اساس آنچه از نظر وی و نشانه­معناشناسی نوین دریافت می­شود، شناخت متون ادبی دیگر مبتنی بر تحلیل مکانیکی و شناخت فرستنده و گیرنده نیست. بلکه مهم شناخت سیر تولید متن تا انتقال و دریافت است که شامل عناصر کنشی و شَوِشی و رخدادی می شود.   این مقاله به بررسی شرایط تولید و دریافت معنا در نظام گفتمانی روایی داستان «وما تشاؤون» می پردازد. نظام­های گفتمانی یا مبتنی بر کنش هستند که نظام­های گفتمانی شناختی را می­سازند یا مبتنی بر شَوِش که نظام­های گفتمانی احساسی را می­سازند. داستان پایداری «و ما تشاؤون» به دلیل منطق روایی حاکم بر آن، قابلیت تحلیل و بررسی از دیدگاه نظام­های گفتمانی کنشی (و بعضا شَوِشی) را دارد. هادی، کنشگر اصلی، تابع برنامه است و توانش روحی و جسمی او، موتور اصلی کنش او را به وجود می­آورد. کنشگر با کمک کنش­یارها بر نیروهای مخالف پیروز می­شود و کنش را انجام می­دهد و به ترتیب مراحل آماده­سازی و آزمون اصلی را پشت سر می­گذارد وبه آزمون سرفرازی می­رسد. در این مرحله به پایان فرایند روایی کلام (یا ارزیابی) و ارزش می­رسد. گفتمان غالب آن، هوشمند (یا کنشی) بوده و روند شکل­گیری ارزش به گونه­ای است که گفتمان اخلاق­مدار می­شود. البته در این داستان با گفتمان رخدادی و کنش متکی بر ابرحضور هم روبه­رو هستیم. بدین ترتیب هدف این نوشتار واکاوی فرایند نشانه­معناشناسی داستان مذکور بر اساس الگوی مطالعاتی گریماس است تا نشان دهد چگونه کنش و شَوِش باعث شکل­گیری گفتمان «و ما تشاؤون» شده و انواع نظام­های هوشمند و احساسی و رخدادی را به وجود آورده است.